Anayasa Mahkemesi (“AYM”), davalı vekilinin yargılama sürecinde vekillikten çekilmesine rağmen davacı tarafa vekalet ücretinin yüklenmesini mahkemeye erişim hakkı ihlali olarak kabul etti. (AYM’nin 08.11.2023 tarihli ve 323362 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan 14.09.2023 tarihli ve 2019/11785 başvuru numaralı kararı)
Karara konu somut olayda başvurucu, evlilik birliği içerisinde edinilen taşınmaza katılma alacağı talebiyle Ankara 10. Aile Mahkemesi’nde dava açmıştır. Yargılamada davalı yan ilk başta kendisini vekille temsil ettirmiştir. Davanın ilerleyen aşamasında davalı vekili, vekillikten çekildiğine dair dilekçe vermiştir. Yargılama sonucunda mahkemece 08.10.2015 tarihli kararla davanın kısmen kabulüne kısmen reddine karar verilmiştir. Gerekçeli kararda davalı tarafın vekili kısmında daha önce vekillikten çekilen avukatın isim ve adres bilgilerine de yer verilmek suretiyle reddedilen miktar üzerinden hesaplanan 6.057 TL vekâlet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine hükmedilmiştir. Başvurucunun vekalet ücreti yönünden yapmış olduğu temyiz başvurusu ise Yargıtay 8. Hukuk Dairesi tarafından reddedilmiştir.
Başvurucu yargılama sürecindeyken, davalı vekilinin vekillikten çekildiğine dair dilekçe sunduğunu, buna rağmen mahkemenin davalı lehine 6.057 TL vekâlet ücretine hükmettiğini, bu kararın mevzuata ve yerleşik Yargıtay kararlarına aykırı olduğunu belirtmiş; temyiz ve karar düzeltme aşamalarında bu hususu açıkça ifade ettiği hâlde bir sonuç elde edemediğini ifade etmiş; hukuka aykırı şekilde aleyhine vekâlet ücretine hükmedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
AYM, itirazı mahkemeye erişim hakkı kapsamında incelemiştir. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 27.03.2018 tarihli onama kararı, karar düzeltme yolu açık olmak üzere verilmiştir. Karar düzeltme incelemesinde ise sadece vekâlet ücreti esas alınarak 2018 yılı itibarıyla karar düzeltme sınırının 15.910 TL olduğu belirtilmiş ve dolayısıyla davalı lehine hükmedilen vekâlet ücretinin karar düzeltme incelemesi yapılabilmesi için gereken parasal sınır olan 15.910 TL’den az olması sebebiyle karar düzeltme talebine ilişkin talep reddedilmiştir. Uyuşmazlığın özeti bu şekilde tespit edildikten sonra esasının incelenmesine geçilmiştir.
Vekâlet ücreti, davayı vekille takip eden ve davası kabul edilen taraf lehine hükmedilen bir ücrettir. Dava aşamasında kimin lehine ya da aleyhine olacağı önceden belli olmayan bu ücret yükümlülüğü, esasen mahkemeye erişim hakkı ile ilişkilidir. AYM başka bir anlatımla, vekâlet ücretinin bir yargılama gideri olduğunu ve kural olarak bu yargılama giderlerinin doğrudan doğruya mahkemeye erişim hakkı ile ilişkili olduğunu vurgulamıştır. Buradan hareketle, yargılama giderlerinde yapılan hatalar, doğrudan doğruya mahkemeye erişim hakkının ihlali sonucunu doğuracaktır.
Bu açıklamalardan sonra AYM, mahkemelerce yargılamanın her aşamasında mahkemelerin herhangi bir gerekçe göstermeden başvurucunun vekalet ücreti yönündeki iddialarını karşılamadığını belirtmiştir. Sonuç olarak yapılan müdahalenin başvurucuya orantısız bir külfet yüklediği ve başvurucunun mahkemeye erişim hakkına müdahale teşkil ettiği kararlaştırılmıştır.
Hazırlayanlar:
Av. Doğa Can Altınözlü
Stj. Av. Esin Gülbek