213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (“VUK”) mükerrer 298. maddesinin (A) fıkrası ve geçici 33. maddesi gereğince 2023 hesap dönemi sonu ve izleyen hesap dönemlerine ilişkin olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tabloların ve düzeltme işlemlerinin usul ve esaslarının belirlenmesine yönelik hazırlanan VUK Genel Tebliği Taslağı (“Taslak Tebliğ”), 18.10.2023 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (“GİB”) resmi internet sitesinde yayınlandı.
Hatırlanacağı üzere VUK’nun mükerrer 298-A maddesinde belirtilen şartların gerçekleşmesi nedeniyle 2021 yılı sonunda enflasyon düzeltmesi yapılması gerekiyordu. Bunun üzerine 2022 yılı başında GİB tarafından bir enflasyon düzeltmesi tebliği taslağı duyurulmuştu. Ancak gelen yoğun itirazlar üzerine bu uygulama 2023 yılı sonuna kadar ertelenmişti. Beklenen taslak, GİB tarafından hazırlandı ve yayınlandı.
Bilindiği gibi enflasyon düzeltmesi, paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade eder hale gelmelerini sağlamak üzere düzeltme işlemine tabi tutulmasıdır. En son 28.02.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 328 sayılı Vergi Usul Kanunu genel tebliği ile enflasyon düzeltmesi yapılmıştı.
Söz konusu Taslak Tebliğ’de yer alan önemli düzenlemeler temel olarak şu şekildedir:
- Taslak’ta yer alan düzenlemeye göre enflasyon düzeltmesinde mükellefler aşağıdaki işlemleri sırasıyla yerine getireceklerdir. (m. 4)
- Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespit edilecektir.
- Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları (düzeltmeye esas tutarları) bulunacaktır.
- Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde düzeltmeye esas tarihleri ve düzeltme/taşıma katsayıları belirlenecektir.
- Tespit edilmiş düzeltmeye esas tutarlar ait oldukları düzeltme/taşıma katsayılarıyla çarpılacak ve parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanacak ve düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki enflasyon farkları kayıtlara alınacaktır.
- Parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise düzeltmeye tabi tutulmaksızın mali tabloda gösterilecektir.
- Mükellefler 31.12.2023 tarihli (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2024 yılında biten özel hesap dönemi sonuna ait) mali tablolarını VUK’un geçici 33. maddesi gereğince düzeltecek, daha sonraki dönemlere ait mali tabloların düzeltme işlemleri ise VUK’un mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında öngörülen şartların varlığına bağlı olarak yapılacaktır. (m.6)
- Enflasyon düzeltmesini yapacak olanlar hususunda ise şu açıklamalara yer verilmiştir:
- Kollektif, adi komandit ve adi şirketler dahil kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yapılacaktır. Defter beyan sistemi (işletme defteri, serbest meslek kazanç defteri) mükelleflerine amortismana tabi kıymetlerde (kıymetin kendisine de) ihtiyari düzeltme seçeneği sunulmuştur.
- Yani bir işletmenin enflasyon düzeltmesi yapması için öngörülen iki şart; gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak ile bilanço esasına göre defter tutmak olarak düzenlenmiştir.
- Yani bilanço esasına göre defter tutmayan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri bu Tebliğe göre enflasyon düzeltmesi yapamayacaklardır. (m. 8)
- Enflasyon düzeltmesi yapamayacak olan mükellefler ise;
- Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler ile
- Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen, ancak Türk para birimiyle kayıt yapmaya dönen mükelleflerden, Türk para birimiyle kayıt yapmaya başlanılan hesap döneminden itibaren üç hesap dönemi geçmemiş olanlar olarak düzenlenmiştir. (m. 8)
- Özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerin 2024 ve izleyen dönemlerde enflasyon düzeltme şartlarının gerçekleştiği ilk geçici vergi dönemi ve aynı hesap dönemi içindeki izleyen geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi sonunda bilançolarını bu Tebliğin 4. bölümü kapsamında enflasyon düzeltmesine tabi tutacağı düzenlenmiştir. (m. 10)
- Düzeltme işlemine tabi tutulacak bilanço hususunda;
- Hesap dönemi takvim yılı olanların 31.12.2023 tarihi itibariyle düzenleyecekleri bilançoyu düzeltme işlemine tabi tutacağı, kendisine özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler için ise geçici 33. maddeye göre düzeltilecek bilançonun , 2024 yılı içinde biten hesap dönemi sonunda düzenleyecekleri bilanço olacağı düzenlenmiştir. (m.11)
- Amortismana tabi olmayan kıymetlerin, 2023 yılı düzeltilmiş değerinin altında bir bedelle satılması halinde düzeltme sonrası değerle, düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zararın, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmayacağı, bu düzenlemenin (normal şartlarda), 01.01.2024-31.03.2024 tarihleri arasında hüküm ifade edeceği düzenlenmiştir. (m. 53)
Taslak Tebliğin 01.01.2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği karara bağlanmıştır.