Geçtiğimiz Ayda Hukuki Gelişmeler (Nisan 2024)

Vergi Hukuku Mevzuatında Gelişmeler

1- Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (“GİB”) resmi internet sitesinde 04.04.2024 tarihinde, Kooperatiflere İlişkin Vergi Düzenlemeleri Rehberi yayımlanmıştır. Söz konusu rehberde:

• Kooperatifin tanımı, özellikleri ve türleri,
• Kooperatifin başlıca vergisel yükümlülükleri,
• Kooperatiflerin kurumlar vergisi mükellefiyeti,
• Kooperatiflere tanınan kurumlar vergisi kanununda yer alan muafiyet ve istisnalar,
• Kooperatiflerde katma değer vergisi mükellefiyeti,
• Kooperatiflere tanınan katma değer vergisi kanununda yer alan istisnalar,
• Kooperatifler için gelir vergisi kanununda yer alan düzenlemeler,
• Kooperatifler için diğer kanunlarda yer alan düzenlemeler hakkında bilgilere yer verilmiştir.

2- GİB’in resmi internet sitesinde 16.04.2024 tarihinde, Kurumlar Vergisi Beyan Rehberi yayımlanmıştır. Söz konusu rehberde:

• Kurumlar vergisinin konusu ve mükellefleri,
• Kurumlar vergisinde muafiyet ve istisnalar,
• Kurum kazancının tespitinde yapılan indirim ve giderler,
• Kurumlar vergisinde zarar mahsubu,
• Kurumlar vergisinde mahsup ve iadeler,
• Vergiye uyumlu mükelleflere yapılan %5 indirim,
• Kurumlar vergisi oranı,
• Geçici verginin beyanı ve ödemesi,
• Kurumlar vergisinin beyanı ve ödemesi,
• Kurumlar vergisi beyanına ilişkin örneklere ve genel bilgilere yer verilmiştir.

3- GİB’in resmi internet sitesinde 18.04.2024 tarihinde 2024 Yılı Birinci Geçici Vergi Döneminde Uygulanacak Yeniden Değerleme Oranına İlişkin Kurumlar Vergisi Sirküleri yayımlanmıştır. İlgili sirkülere göre, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298 inci maddesinin (B) fıkrasına istinaden 2024 yılı birinci geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı % 7,55 olarak tespit edilmiştir.

4- Anayasa Mahkemesi (“AYM”) tarafından 19.04.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan karar kapsamında, 06.02.2023 tarihinde yaşanan deprem felaketi sonrasında 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile ihdas edilen Ek Kurumlar Vergisi düzenlemesi Anayasa’ya uygun bulundu.

• AYM kararında özet olarak, Ek Kurumlar Vergisi düzenlemesinin vergilerin geriye yürümezliği ilkesine aykırı bir düzenleme olduğu kabul edilmiştir. Buna rağmen beklenmedik doğal felaketler, savaş ve seferberlik hali, siyasi, ekonomik ve sosyal krizler gibi toplumu temelden sarsabilecek olaylar nedeniyle yapılacak kanuni düzenlemelerle kanunların geriye yürütülmesinin mümkün olduğu kabul edilmiştir. Karara dair detaylı açıklamalarımıza bağlantıyı kullanarak erişebilirsiniz. (AYM’nin 19.04.2024 tarihli ve 32522 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan E.2023/169, K. 2024/82 sayılı kararı)

5- GİB’in resmi internet sitesinde 26.04.2024 tarihinde yayınlanan duyuru kapsamında, kurumlar vergisi mükellefleri açısından 2023 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi için son günün 06.05.2024 olduğu hatırlatılmıştır. Esasen 2023 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi için son gün 30.04.2024 iken aşağıda yer alan duyuru kapsamında GİB tarafından bu sürenin uzatılmasına karar verilmiştir.

• Yine aynı gün GİB’in resmi internet sitesinde yayınlanan duyuru ile enflasyon düzeltmesine ilişkin işlemlerin getirdiği yoğunluk sebebiyle, 2023 hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamelerinin verilme ve ödeme süreleri ile BA-BS formlarının verilme, e-Defterlerin oluşturulma, imzalanma ve elektronik defter beratlarının yüklenme süreleri uzatılmıştır. Buna göre:

                § 30.04.2024 günü sonuna kadar verilmesi gereken 2023 hesap dönemine ait Kurumlar Vergisi Beyannamelerinin verilme süreleri ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin ödeme süreleri 06.05.2024 Pazartesi günü sonuna kadar,

                § 30.04.2024 günü sonuna kadar verilmesi gereken 2024/Mart dönemine ilişkin BA-BS bildirimlerinin verilme süresi 06.05.2024 Pazartesi günü sonuna kadar,

                § 30.04.2024 günü sonuna kadar oluşturulması ve imzalanması gereken e-Defterlerin oluşturulma ve imzalanma süresi ile aynı sürede Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Sistemine yüklenmesi gereken elektronik defter beratlarının yüklenme süresi 10.05.2023 Cuma günü sonuna kadar uzatılmıştır.

6- GİB’in resmi internet sitesinde 26.04.2024 tarihinde yayınlanan duyuru ile Kahramanmaraş’ta 06.02.2023 tarihinde meydana gelen depremler sebebiyle ilan edilen mücbir sebep halinin uzatılmasına karar verilmiştir. İlgili duyuruya göre halen mücbir sebep hali devam eden; Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep İlinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki mükellefler için 30.04.2024 Salı günü sona erecek olan mücbir sebep halinin, son kez uzatılarak 31.08.2024 Cumartesi günü sona ermesi uygun bulunmuştur.

• Her ne kadar yukarıda yer verilen duyuru kapsamında mücbir sebep halinin 31.08.2924 tarihine kadar uzatılmasına karar verilmiş olsa da bazı vergilerin ödenme ve beyannamelerin verilme süresinde, mücbir sebep halinin sona erdiği 31.08.2024 tarihinden farklı tarihlerin son gün olarak belirlenmesine karar verilmiştir. Bu kapsamsa GİB tarafından bazı tablolar hazırlanmıştır. Mükelleflerin vergisel yükümlülükleri yerine getirirken aşağıda yer verilecek sürelere dikkat etmesi gerekmektedir. GİB tarafından hazırlanan tablolar şu şekildedir:

                 § Tablo-1 Kapsamındaki Süreler: Gelir stopaj vergisi beyannameleri, sosyal güvenlik mevzuatı gereğince sigortalıların mücbir sebep dönemine ilişkin prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile bildirilmesinin zorunlu olması durumunda, bu beyannamelerin vergi kesintilerine (gelir stopaj vergisi) ilişkin kısmı, damga vergisi (beyannameli damga vergisi mükellefi) beyannameleri ile aylık ve üç aylık olarak verilen diğer beyanname ve bildirimlere ilişkin süreler düzenlenmiştir. Tablo-1’e erişmek için bağlantıyı kullanabilirsiniz.

                 § Tablo-2 Kapsamındaki Süreler: KDV beyannameleri (üç aylık olarak verilenler dahil) ile BA-BS Bildirimlerine ilişkin süreler düzenlenmiştir. Tablo-2’ye erişmek için bağlantıyı kullanabilirsiniz.

                 § Tablo-3 Kapsamındaki Süreler: Yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerine ilişkin süreler düzenlenmiştir. Tablo-3’e erişmek için bağlantıyı kullanabilirsiniz.

7- GİB tarafından 27.04.2024 tarihli Resmi Gazete’de Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 51) (“Tebliğ”) yayınlanmıştır. Yayınlanan Tebliğ ile Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin (“KDVGUT”) Yiyecek ve İçecek Sunulan Yerlerde KDV Oran Uygulaması başlıklı III/B-2.4. numaralı bölümünde değişikliğe gidilmiştir. (GİB tarafından 27.04.2024 tarihli ve 32529 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 51)

• Özellikle belirtmek gerekir ki Tebliğ tek başına değerlendirildiğinde, yeme içme sektöründe uygulanan KDV oranlarında artış yapıldığı izlenimi uyanmaktadır. GİB tarafından 27.04.2024 tarihinde yayınlanan basın açıklaması ile beraber değerlendirildiğinde aslında Tebliğ ile yapılan değişikliklerin, yeme içme sektöründe halihazırda uygulanan KDV oranlarının, KDVGUT’a işlenmesi olduğu açıktır. Dolayısıyla Tebliğ ile yeme içme sektöründe KDV oran değişikliği yapıldığı sonucuna ulaşılmamalıdır. Tebliğe dair detaylı açıklamalarımıza bağlantıyı kullanarak erişebilirsiniz.

8- GİB tarafından 30.04.2024 tarihli Resmi Gazete’de 560 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayınlandı. Yayınlanan tebliğ ile 2024 hesap döneminin birinci geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı düzenlenmiştir. Tebliğe dair detaylı açıklamalarımıza bağlantıyı kullanarak erişebilirsiniz. (GİB tarafından 30.04.2024 tarihli ve 32532 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 560 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği)

Vergi Hukukunda Yargı Kararları

Vergi hukuku alanında önemli gördüğümüz yargı kararı aşağıda özetlenmiştir:

1- Danıştay 3. Dairesi’nin E. 2021/2413, K.2022/2251 sayılı ve 12.05.2022 tarihli kararında geçici vergi matrahının re’sen tespiti sonrası kesilen vergi ziyaı cezasında %10 yanılma payının uygulanmaması hukuka aykırı bulunmuştur.

• Karara konu istem, davacı adına komisyon karşılığı sahte fatura düzenlediği yolundaki tespitleri içeren vergi tekniği raporunu esas alan takdir komisyonu kararı uyarınca 2016 yılı için re’sen salınan kurumlar vergisi ile aynı yılın tüm dönemler için re’sen salınan geçici vergi ile sözü edilen vergiler üzerinden tekerrür hükümleri gereğince artırılarak kesilen üç kat vergi ziyaı cezasının kaldırılmasıdır.
• İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonucunda; vergi tekniği raporunda yer alan saptamalardan, gerçek bir emtia teslimine dayanmayan fatura düzenlemek suretiyle komisyon geliri elde ettiği sonucuna varılmıştır. Dolayısıyla fatura tutarları üzerinden %2 komisyon geliri hesaplanarak ulaşılan matrah esas alınarak salınan üç kat vergi ziyaı cezalı kurumlar vergisi ile geçici verginin bir katı tutarındaki vergi ziyaı cezasında hukuka aykırılık bulunmamıştır. Buna karşılık, mahsup dönemi geçtiğinden geçici vergi aslının aranmayacağı, yıllık vergiye mahsuben peşin alınması nedeniyle geçici vergi üzerinden bir kat vergi ziyaı cezası kesilebileceği, tekerrüre esas alınan 1.000,00 TL ceza tutarının cüz’i miktarda oluşu dikkate alındığında, dava konusu olan yüksek tutarlı vergi ziyaı cezalarına artırım uygulanması ölçülülük ve orantılılık ilkelerine aykırı bulunmuştur. Buradan hareketle vergi ziyaı cezasının tekerrür sebebiyle artırılmasında hukuka uygunluk görülmediği gerekçesiyle üç kat vergi ziyaı cezalı kurumlar vergisi ile geçici vergi üzerinden kesilen bir kat vergi ziyaı cezası yönünden dava reddedilmiş, geçici vergi aslı ile vergi ziyaı cezasının tekerrüre isabet eden kısmı kaldırılmış, geçici vergi üzerinden kesilen üç kat vergi ziyaı cezası ise bir kata indirilmiştir.
• Karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi üzerine temyiz yoluna gidilmiştir. Danıştay kararın; üç kat vergi ziyaı cezalı kurumlar vergisi, geçici vergi aslı, geçici vergi üzerinden kesilen cezanın bir katı aşan kısmı ile vergi ziyaı cezasının tekerrür nedeniyle artırılan bölümünü ve tekerrüre esas alınan vergi ziyaı cezası tutarına isabet eden kısmı yönünden onama kararı vermiştir.
• Buna karşılık Danıştay, yapılacak incelemelerde geçmiş dönemlere ait geçici verginin %10’u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, beyan edilmesi gereken ticari kazançtan %10 yanılma payının düşülmesi gerektiğini belirtmiştir. Temyiz incelemesine konu kararda ise söz konusu %10 yanılma payının düşülmediği tespit edilmiş ve sonuç olarak eksik beyan edilen geçici verginin %10’una isabet eden vergi ziyaı cezasında hukuka uygunluk görülmemiştir.

Diğer Hukuk Alanlarında Önemli Mevzuat Değişiklikleri ve Yargı Kararları

1- AYM tarafından 18.04.2024 tarihli 32521 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, arabuluculuk toplantısına katılmayan tarafın yargılama giderlerinden sorumlu olacağını ve lehine vekalet ücretine hükmedilmeyeceğini öngören hükümler iptal edildi. Karara dair detaylı açıklamalarımıza bağlantıdan erişebilirsiniz.

• İptal istemine konu kurallar, Çorum Tüketici Mahkemesi’nin (“Mahkeme”) bakmakta olduğu bir davada uygulanma ihtimaline binaen AYM önüne getirilmiştir. Mahkeme, 6325 sayılı Kanun m. 18/A-11 hükmünde yer alan “…bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez.” ibaresinin Anayasa’nın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle iptal başvurusunda bulunmuştur.
• AYM, haklılık durumu gözetilerek uygulanabilecek istisnalar ya da belli bir üst sınır öngörülmeden, yargılamada tamamen haklı çıkan tarafın salt ilk toplantıya katılmamasından ötürü yargılama giderlerinden tümüyle sorumlu tutulması ve vekalet ücretinin tamamından yoksun bırakılması kişilere aşırı bir külfet yüklediğine dikkat çekmiştir. Sonuç olarak mahkemeye erişim hakkı ile mülkiyet hakkının orantısız sınırlanmasına sebep olan kurallar Anayasa’ya aykırı bulunmuştur.
• Bu tespitleri yapan AYM, 6325 sayılı Kanun m. 18/A-11 hükmünde yer alan “bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez.” ibarelerinin iptaline karar vermiştir. İptal hükümleri, kararın Resmi Gazete’de yayınlandığı 18.04.2024 tarihinden 9 ay sonra yürürlüğe girecektir. (AYM’nin 18.04.2024 tarihli ve 32521 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14.03.2024 tarihli ve E. 2023/160, K. 2024/77 sayılı kararı)

Hazırlayanlar:

Av. Doğa Can Altınözlü

Stj. Av. Eda Nur Yörük