Bilindiği üzere geçtiğimiz aylarda özellikle vergi mevzuatında önemli değişiklikler öngören 7491 sayılı Bazı Kanun ve Kanun 7491 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“7491 sayılı Kanun”) yayınlanarak yürürlüğe girmişti. 7491 sayılı Kanun ile getirilen değişikliklere dair detaylı açıklamalarımıza bağlantıdan erişebilirsiniz.
Yukarıda yer verilen 7491 sayılı Kanun ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na (“DVK”) ekli (1) sayılı tablonun II. Kararlar ve mazbatalar başlıklı bölümünün (2) numaralı fıkrasının parantez içi hükmünde yer alan “ihale kararının” ibaresi “ihale kararı ve ihaleye ilişkin olarak ihale makamı ile düzenlenen sözleşmenin” şeklinde değiştirilmiştir. Değişiklik neticesinde anılan maddenin son hali şu şekilde olmuştur:
“(4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikâyet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi hâlinde, bu ihale kararı ve ihaleye ilişkin olarak ihale makamı ile düzenlenen sözleşmenin hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur.)”
Maddenin önceki hali ise şu şekildedir:
“(4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikayet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi halinde, bu ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur. Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez.)”
Yukarıdaki yer verilen “ihale kararı ve ihaleye ilişkin olarak ihale makamı ile düzenlenen sözleşmenin” ibaresinde yapılan değişikliği açıklamak amacıyla Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 27.01.2024 tarihli ve 32442 sayılı Resmi Gazete’de Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 69) (“Tebliğ”) yayınlanmıştır. Bu yazımız kapsamında hem Tebliğ ile yapılan açıklamaların kapsam ve anlamı açıklanacak hem de kamu ihalelerinin iptali halinde damga vergisinin akıbetine dair geçmişten bu yana mevzuatta yapılan değişikliklerin detaylarına yer verilecektir.
Kamu İhalelerin İptali Halinde Damga Vergisinin Akıbetine Dair Mevzuatın Geçmişi
Tebliğ ile yapılan değişiklikler hakkında açıklamalara geçmeden önce, DVK ekli (1) sayılı tablonun II. Kararlar ve mazbatalar başlıklı bölümünün (2) numaralı fıkrasının parantez içi hükmünde yer alan ibarenin anlam ve kapsamından bahsetmek gerekmektedir. Anılan hükmün önceki halinde:
- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikayet neticesinde ihalenin iptal edilmesi halinde,
- Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet halinde ihalenin iptal edilmesi halinde,
- Yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi halinde ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına ilişkin damga vergisinin ret ve iade olacağı düzenlenmekteydi.
- Yine aynı madde kapsamında ihale sözleşmesinin düzenlenmiş olması halinde ise, sözleşmeye ilişkin damga vergisinin ret ve iade edilmeyeceği hükmü mevcuttu.
Bu şekilde düzenlenen hükümde yer alan “Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez” şeklindeki ibare, Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM”) 13.12.2022 tarihli ve E. 2022/125, K. 2022/162 sayılı kararı ile iptal edilmişti. AYM özet olarak; ihalenin iptal edilmesi durumunda ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisinin ret ve iade edilmesine imkan tanınmışken, ihalenin iptaline istinaden ihale üzerine bırakılan isteklinin değişmesi nedeniyle sözleşmenin uygulanma kabiliyetinin kalmadığı durumlarda sözleşmenin hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisinin ret ve iade edilmesine imkan tanınmamasının çelişkili bir uygulamaya sebebiyet verdiğini belirtmiştir.
AYM’nin iptal kararı sonrasında maddenin uygulanmasında birtakım tereddütler ve çelişkili uygulamalar ortaya çıkmıştır. İptal kararı ile “Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez” ibaresi iptal edildikten sonra, ihale makamı ile düzenlenen sözleşmenin hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisinin de tıpkı iptal edilen ihale kararına isabet eden damga vergisi gibi ret ve iade edilip edilmeyeceği noktasında ihtilaflar yaşanmıştır.
Kanun koyucu tam da bu noktada, yaşanan ihtilafların önüne geçebilmek amacıyla 7491 sayılı Kanun m. 22 ile DVK ekli (1) sayılı tablonun II. Kararlar ve mazbatalar başlıklı bölümünün (2) numaralı fıkrasının parantez içi hükmünde yer alan “ihale kararının” ibaresinin “ihale kararı ve ihaleye ilişkin olarak ihale makamı ile düzenlenen sözleşmenin” şeklinde değiştirilmesine karar vermiştir.
Bu değişiklik neticesinde ortaya çıkan sonuçları ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- İhalenin madde metninde yer alan hallerden birinden ötürü iptal edilmesi halinde, ihale kararına ait damga vergisiyle beraber idare ile akdedilen ihale sözleşmesinin yararlanılmayan kısmına ait damga vergisinin de iadesinin yolu açılmıştır.
- Ayrıca, ihale iptal edilmeksizin sadece isteklinin yani ihale sözleşmesinin tarafının değişmesi halinde ise ihale kararı ve sözleşmeye isabet eden damga vergilerinin iade edilmeyeceği de açıklığa kavuşturulmuştur.
Resmi Gazete’de Yayınlanan Tebliğ ile Öngörülen Değişiklikler
Yukarıda detayları açıklanan 7491 sayılı Kanun ile DVK’da yapılan değişiklikleri açıklamak amacıyla 27.01.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Tebliğ’de yer alan açıklamaların detaylı ise şu şekildedir:
- 7491 sayılı Kanun’un 21. maddesiyle yapılan değişiklik ile birlikte, Kamu İhale Kanunu kapsamındaki ihale makamı olan kurum ve kuruluşlara şikayetveya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi halinde, ihale kararında olduğu gibi, ihale makamı ile düzenlenen sözleşmenin hükmünden kısmen veya tamamen yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi de ret ve iade edilecektir. Bu çerçevede;
- DVK kapsamında sürekli damga vergisi mükellefiyeti bulunan mükelleflerce mükellefiyetlerinin bulunduğu vergi dairelerine,
- DVK kapsamında sürekli damga vergisi mükellefiyeti bulunmayan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince, gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine,
- Ödemenin vergi daireleri dışındaki muhasebe birimlerine yapılmış olması durumunda, yukarıda belirtilen ilgili vergi dairesine, başvurulmasıdurumunda iade işlemi gerçekleştirilecektir. (Tebliğ m. 3/4)
- Ayrıca mükelleflerin iade talep başvurularında, damga vergisinin ödendiğine dair makbuz/vergi dairesi alındısı ve ihalenin iptal edildiğine ilişkin tevsik edici belge ile ihale makamından ihale konusu işin ne kadarının gerçekleştiğine ilişkin yazının ibrazı şarttır. (Tebliğ m. 3/5)
Hazırlayan:
Av. Doğa Can Altınözlü