Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu (“Danıştay VDDK”), Bölge İdare Mahkemeleri arasındaki içtihat farklılıklarının giderilmesine ilişkin çok önemli bir karara imza attı. Danıştay VDDK, hizmet alım işi nedeniyle yüklenici firmaya yapılan hak ediş ödemelerine yeni ihale kararı alınmadan, ek sözleşme düzenlenmeden veya bunların mahiyetini iktisap eden herhangi bir kağıt düzenlenmeden ya da harcama yetkilisinden ”olur” veya “onay” alınmadan asgari ücret artışından kaynaklanan fiyat farklarının dahil edilmesi durumunda anılan fiyat farkından kaynaklanan kısmın da damga vergisine tabi olduğunu karara bağladı. (Danıştay VDDK tarafından 19.01.2024 tarihli ve 32434 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan, E. 2023/3, K. 2023/5 sayılı karar)
Bölge İdare Mahkemeleri arasında aykırılık doğuran uyuşmazlıkların ortak özeti şu şekildedir:
İdarelerce ihale edilen hizmet alım işlerini üstlenen davacılar tarafından, hak ediş ödemeleri üzerinden kesilen damga vergilerinin asgari ücret artışı nedeniyle ortaya çıkan fiyat farkından kaynaklanan kısmının iadesi istemiyle yapılan düzeltme başvurularının reddi üzerine yapılan şikayet başvurularının reddine dair işlemlerin iptali ve ödenen vergilerin faiziyle birlikte iadesi istemiyle çeşitli davalar açılmıştır. Açılan davalarda verilen ilk derece mahkemesi kararları ve bu kararları konu alan Bölge İdare Mahkemesi Vergi Dava Dairesi kararları sırasıyla şu şekildedir:
- Samsun Bölge İdare Mahkemesi 2. Vergi Dava Dairesi’nin E. 2022/553 sayılı dosyasına konu yargılama süreci: Davacı tarafından, Amasya Belediye Başkanlığı Temizlik İşleri Müdürlüğü ile imzalanan ihale sözleşmesine istinaden yapılan hak ediş ödemesi üzerinden kesinti yoluyla ödenen damga vergisinin asgari ücret artışı nedeniyle ortaya çıkan fiyat farkından kaynaklanan 52.608,02 TL tutarındaki kısmının, kesinti tarihinden itibaren işleyecek tecil faiziyle iadesi istemiyle dava açılmıştır.
- İlk derece mahkemesi, ihale yapıldıktan sonra işin maliyetini etkileyecek şekilde fiyatlarda meydana gelen artışlar nedeniyle fiyat farkı uygulamasına gidilmesi halinde yeni bir ihale kararı alınmış, ek sözleşme veya bu kağıtların mahiyetini iktisap eden herhangi bir kağıt düzenlenmişse veya ihale kararı ve ek sözleşme düzenlenmemiş olmakla birlikte harcama yetkilisinden “olur” alınmış ise alınan “olur” hem ihale karar ihale kararı hem de mukavelenamedeki belli parayı değiştirir mahiyette olduğundan damga vergisinin aranılması gerektiğini hükme bağlamıştır. Buna karşılık somut olayda, Amasya Belediye Başkanlığı’ndan bu yönde herhangi bir olur, ihale kararı veya ek sözleşme olmadığına dair verilen yanıta istinaden dava konusu işlem hukuka aykırı bulunmuştur. Bu karara karşı yapılan istinaf başvurusu da reddedilmiştir.
- Konya Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin E. 2022/1146 sayılı dosyasına konu yargılama süreci: Davacı tarafından, Aile ve Sosyal Politikalar Konya İl Müdürlüğüne bağlı bir huzurevi ile imzalanan ihale sözleşmesine istinaden 2016 yılının Ocak dönemi ila 2018 yılının Mart dönemleri için yapılan hak ediş ödemeleri üzerinden kesinti yoluyla ödenen damga vergisinin asgari ücret artışı nedeniyle ortaya çıkan fiyat farkından kaynaklanan 22.570,78 TL tutarındaki kısmının ödeme tarihinden itibaren işleyecek tecil faiziyle birlikte iadesi istemiyle dava açılmıştır.
- İlk derece mahkemesi, fiyat artışı için yeni bir ihale kararı alınmış, ek sözleşme veya bu kağıtların mahiyetini iktisap eden herhangi bir kağıt düzenlenmiş ise alınan ihale kararının ve düzenlenen ek sözleşmenin veya sözleşme yerine geçen bu mahiyetteki kağıdın damga vergisine tabi olması gerektiğini belirtmiştir. Buradan hareketle, asgari ücret artışından kaynaklanan fiyat farklarının hak ediş tutarlarına ilave edilmek suretiyle yüklenici firmaya ödenmesini sağlayan kağıtların başkaca bir kağıt düzenlenmeksizin toplam ödeme tutarı üzerinden damga vergisine tabi tutulmasını hukuka uygun bulmuştur. Bu karara karşı yapılan istinaf başvurusu da reddedilmiştir.
Bu açıklamalardan sonra Danıştay VDDK kararlar arasındaki aykırılığın giderilmesi istemini incelemeye geçmiştir. Konuyla ilgili 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na (“DVK”) ekli (I) sayılı tablonun ilgili kısımları şu şekildedir:
- Akitlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün “A. Belli parayı ihtiva eden kağıtlar” başlıklı bendinin (1) numaralı alt bendi:
“Mukavelename/er, taahhütnameler ve temliknameler
1.Kararlar ve mazbatalar” başlıklı bölümünün (2) numaralı bendi:
İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları (411/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu ihale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikayet veya Kamu ihale Kurumuna itirazen şikayet ya da yargı; kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi halinde, bu ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur.)”
- “Makbuzlar ve diğer kağıtlar” başlıklı bölümünün “1. Makbuzlar” başlıklı bendinin (a) işaretli alt bendi:
“Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar”
Danıştay VDDK, Bölge İdare Mahkemesi Vergi Dava Dairelerince kesin olarak verilen kararlar arasındaki aykırılığı; hizmet alımı işi nedeniyle yüklenici firmaya yapılan hak ediş ödemelerine yeni ihale karan alınmadan, ek sözleşme düzenlenmeden veya bunların mahiyetini iktisap eden herhangi bir kağıt düzenlenmeden ya da harcama yetkilisinden “olur” veya “onay” alınmadan asgari ücret artışından kaynaklanan fiyat farklarının dahil edilmesi durumunda anılan fiyat farkından kaynaklanan kısmın da damga vergisine tabi olup olmadığı şeklinde belirlemiştir.
DVK’ya ekli (l) Sayılı Tablo’nun “Kararlar ve mazbatalar” başlıklı bölümünün (2) numaralı bendi uyarınca ihale kapsamında düzenlenen sözleşmeler damga vergisine tabidir. Yine aynı tablonun “Akitlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün “A. Belli parayı ihtiva eden kağıtlar” başlıklı bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca; resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil} nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar da ayrı ayrı damga vergisine tabidir.
Danıştay VDDK bu düzenlemelerden hareketle; resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemelerin, anılan dairelerin nam ve hesabına kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesinin veya emir ve havalelerine tediyesinin teminine yönelik olarak asgari ücret artışından kaynaklanan fiyat farklarını da içerecek şekilde düzenlenen hak ediş ödemelerine ilişkin kağıtların damga vergisine tabi tutulmasını hukuka uygun bulmuştur.
Öte yandan, asgari ücret artışından kaynaklanan kısım için ihale kararı alınmaması, ek sözleşme veya bunların mahiyetini iktisap eden herhangi bir kağıt düzenlenmemesi ya da harcama yetkilisinden “olur” veya “onay” alınmaması. söz konusu kısmın hak ediş ödemeleri nedeniyle düzenlenen kağıtlar kapsamında damga vergisine tabi tutulmasına engel teşkil etmemektedir.
Hazırlayan:
Av. Doğa Can Altınözlü