Ülkemizde yaşanan Kahramanmaraş merkezli iki büyük deprem sonrası bölgede ortaya çıkan hukuki ve cezai uyuşmazlıklara ilişkin hak kaybı yaşanmaması için hukuki işlemler yapma gerekliliği doğmuştur.
Ancak bölgedeki yıkımın büyük olması yargısal faaliyetlerin devam etmesini oldukça zorlaştırmış, ayrıca yapılacak delil tespiti, tanık çağırma, suç duyurusu işlemleri vs. konusunda belirsizlik hali ortaya çıkmıştır.
Hukuki İşlemler Avukat veya Halk Tarafından Düzenlenecek Bir Dilekçeyle veya Mahkeme Kalemine Yapılacak Sözlü Bir Başvuru ile Yapılabilir.
Deprem bölgesinde ortaya çıkan ve afetten kaynaklanan hukuki işlemlerin hızlı ve kolay bir şekilde yapılabilmesi amacıyla 1999 depremi sonrası çıkarılan 4539 sayılı Doğal Afet Bölgelerinde Afetten Kaynaklanan Hukuki Uyuşmazlıkların Çözümüne Ve Bazı İşlemlerin Kolaylaştırılmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca bölge halkı veya yakınları ve ayrıca avukatlar tüm işlemlerini, işlemi yapmakla yetkili mahkemede yazılı olarak talep edebileceği gibi sözlü olarak da talep edebilecektir.
Delil Tespiti Nedir? Delil Tespitinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?
Can kaybı veya bina, dükkân gibi taşınmaz veya otomobil, kamyon, mobilya, mefruşat vb. gibi taşınır mallarda oluşan maddi zararlardan dolayı açılacak davalarda esas teşkil etmesi amacıyla zarar gören yapı enkazları veya taşınır malların üzerindeki hasarın tespiti, sorumluluğun tespiti açısından çok önem arz etmektedir. Cumhuriyet savcısı ve beraberindeki bilirkişi ekibiyle delil tespiti yapılabilirken ayrıca noter huzurunda bilirkişiler ve avukatların bulunduğu ekipler de delil tespiti yapabilmektedir. Delil tespiti için yapılan başvuruların mahkemece öncelikli olarak incelenmesi gerektiği 4539 sayılı ile güvence altına alınmıştır. Ayrıca kanun uyarınca kişilerin ölüm, yaralanma veya gaiplik durumlarında delil tespiti yaptıramayacak durumda olanların eşleri ile üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısımları da mahkemeden delil tespiti isteminde bulunabileceklerdir.
Deprem Bölgesinde Avukatlar Vekaletname Yerine Yetki Belgesi ile İşlem Yapabilir.
Afet bölgesinde noter işlemleri yapılamayabileceğinden Avukatlara verilecek olan vekaletname işleminin nasıl yapılacağı hususu tartışılmaktadır. 4539 sayılı uyarınca Avukatlar vekaletname verme şartı aranmaksızın, istem sahiplerince verilen yetki belgesi ile avukatlık kimliğini ibraz ederek delillerin tespitine ilişkin istemleri, ispat olunacak olay ile tanıklar ve bilirkişiye sorulacak sorulara ilişkin konular ile ilgili işlemleri yapabilecektir. Ayrıca afete maruz kalanları ilgilendiren veraset belgelerini alabileceklerdir.
Afetzedeler Adli Yardımdan Yararlanabilir.
Afete maruz kalan kişilerin talebi ile kendilerine adli yardım hükümleri uygulanabilecektir. Yani bu kişilerin ücretsiz avukatlık hizmetlerinden yararlanma olanağı vardır. Bu olanaktan yararlanabilmek kişilerin bulunduğu yer mahkemesinden adli yardım talep edilebilir.
Afet Bölgesinde Veraset Belgelerinin Alınmasında Şartlar Nelerdir?
Afetzedeler kaybettikleri yakınları için 4539 sayılı kanun uyarınca afet bölgesi ilan edilen yerlerde, doğal afete maruz kalan kişileri ilgilendiren veraset belgelerinin alınmasında öncelikle Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğü ve diğer resmi makamlarda tutulan resmi kayıtlar esas alınacaktır. Ancak afet nedeni ile veya başka bir sebepten bu kayıtlara ulaşılamaması halinde kesinliği olan, güvenilir diğer deliller de esas alınabilecektir.
Sonuç olarak deprem bölgesinde deprem kaynaklı yıkılan binalar ile ilgili cezai ve hukuki işlemler, cenazelerin tespiti işlemleri ve afetten kaynaklanan diğer uyuşmazlıkların çözümünde bu imkanlardan faydalanılabilecektir.
Yazar: Stj. Av. Barış Yıldırım