06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin yaşanmasının ardından depremden etkilenen 11 ilde (Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay) üç ay geçerli olmak üzere Olağanüstü Hal ilan edildi. Alınan bu kararın ardından sayılan illerin bulunduğu bölgelerde yargı, vergi, idare alanında birçok düzenleme yapıldı. 22.02.2023 tarihinde bölgedeki işçi–işveren ilişkileri, çalışma hayatı ve sosyal güvenlik alanında düzenlemeleri içeren Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Alınan Tedbirlere Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayınlandı. İlgili kararname OHAL ilan edilen 11 il için önemli düzenlemeler içeriyor.
Bakanlıkça Belirlenen İşyerleri ve Ağır Hasarlı/Hasarlı Binalarda Bulunduğunu Belgeleyen İşyerlerinin Kısa Çalışma Ödeneği Başvurusu Değerlendirme Yapılmaksızın Kabul Edilecek.
Kısa çalışma ödeneği işyerindeki çalışma sürelerinin geçici olarak azaltılması veya durdurulması hallerinde, üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Depremden dolayı OHAL ilan edilen bölgelerde Çalışma Bakanlığı tarafından belirlenen, çalışma koşullarını sağlayamayan, bulundukları binaları yıkılan, ağır/orta/hafif zarar gören ve bu durumu belgeleyen işyerlerinin Türkiye İş Kurumuna ödenek için başvurması halinde uygunluk tespiti yapılması beklenmeden ödenek sağlanacaktır.
Bölgedeki İstihdamın Korunması Amacıyla İşten Çıkarma Yasağı Uygulanacak.
Kararname uyarınca bölgedeki istihdamın korunması, zaten yeterince zarar gören bölge halkının mağduriyet yaşamaması amacıyla yapılmış olan iş veya hizmet sözleşmeleri, OHAL süresince ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, iş yerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, yapılan hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri istisna olmak üzere işveren tarafından feshedilemeyecektir. İşveren tarafından yukarıda açıklanan istisnalar dışındaki bir sebeple işten çıkarma yapılırsa idari para cezası uygulanacaktır.
Kısa Çalışma veya İşsizlik Ödeneğinden Yararlanmayan ve İşsiz Kalan Vatandaşlara Nakdi Ücret Desteği Verilecek.
İlgili kararname ile kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayanlar veya yukarıda açıklanan istisnalardan ötürü iş sözleşmesi feshedilerek işsiz kalıp işsizlik ödeneğinden yararlanamayan vatandaşlara işsiz kaldıkları süre boyunca ancak OHAL süresini (3 ay) geçmemek üzere günlük 133,44 TL nakdi ücret sağlanacaktır. Ayrıca destek verilecek kişilerin SGK’ dan Yaşlılık aylığı almaması gerektiği de belirtilmiştir. Devlet tarafından yapılacak bu ödemelerde damga vergisi haricinde bir kesinti yapılamayacaktır.
Söz konusu nakdi ücret desteği sağlanacak kişiler aynı zamanda genel sağlık sigortalısı sayılacak ve primleri işsizlik sigortası fonundan karşılanacaktır. Ayrıca bu destek ile ilgili ayrıntıların ilerleyen zamanlarda Çalışma Bakanlığı tarafından yayınlanacak bir yönetmelikle düzenlenmesi beklenmektedir.
Sağlık Hizmeti Harcamalar Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Tarafından Karşılanacaktır.
OHAL süresince SGK bütçesinden finansmanı sağlanacak sağlık hizmetleri ile ilgili tedbirleri almaya, usul ve esasları belirlemeye SGK yetkili kılınmıştır. Bu kapsamda yapılacak harcamalar, SGK bütçesinden karşılanacaktır.
OHAL ilan edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucuları tarafından SGK’ye sunulması gereken ancak depremlerin etkilerine bağlı olarak temin edilemeyen sağlık giderlerinin ödemesine esas fatura, belge ve ekleri fatura denetiminde kıstas olarak sayılmayabilecektir.
11 ilde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmet sunucularının fazla ve yersiz ödeme ile sözleşmeden kaynaklanan cezai şart borçları, SGK tarafından olağanüstü hal süresince ertelenebilecektir.
Yazar: Stj. Av. Barış Yıldırım