Sürdürülebilirlik Denetimi Yönetmeliği 17/01/2025 tarihli (32785 Sayılı) Resmi Gazete’de yayınlandı. Ülkemizde yeni yeni hayata geçen Sürdürülebilirlik artık bir Denetim Yönetmeliğine tabi tutulacak.
Yürürlüğe giren yönetmeliğin önemli detayları şunlardır:
- Yönetmeliğin amacı (Madde 1); 6102 Sayılı Ticaret Kanunu ve 660 Sayılı KHK çerçevesinde yapılacak sürdürülebilirlik denetimine, sürdürülebilirlik alanında faaliyette bulunacak bağımsız denetim kuruluşları ve bağımsız denetçilere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
- Yönetmeliğin kapsamı ise (Madde 2); 6102 sayılı TTK, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde veya ihtiyari olarak yapılacak sürdürülebilirlik denetimine, sürdürülebilirlik alanında faaliyette bulunacak bağımsız denetim kuruluşlarının ve bağımsız denetçilerin yetkilendirilmelerine, sicil kayıtlarının tutulmasına, yükümlülüklerine, sorumluluklarına, bunların Kurum tarafından incelenmesine, denetlenmesine ve bunlar hakkında uygulanacak idari yaptırımlara ilişkin usul ve esaslardır.
- Sürdürülebilirlik denetiminin hangi amaçla yapıldığı ve kapsamının genişliği bu yönetmelikle belirlenmiştir. (Madde 5)
* Sürdürülebilirlik denetimi, TSRS’lerde öngörülen hükümler de dahil olmak üzere denetime tabi konuların belirlenmiş ilgili kıstaslarla uyumlu olup olmadığı hususunda kullanıcılara TDS çerçevesinde güvence sağlayacak bir görüş oluşturulması amacı ile yapılır.
* Sürdürülebilirlik denetimi; denetimin konusu hakkında mesleki etik ilkelere bağlı kalmak ve mesleki şüphecilik içinde bulunmak suretiyle, TDS çerçevesinde yeterli ve uygun denetim kanıtı toplanmasını, bu kanıtlara dayandırılarak bir görüş oluşturulmasını ve görüşün raporlanmasını kapsar.
- Sürdürülebilirlik denetimin konusu da yine bu yönetmelik çerçevesinde belirlenmiştir. Sürdürülebilirlik denetimi; Ticaret Kanunu , 660 sayılı KHK ve diğer ilgili mevzuat hükümleri uyarınca veya ihtiyari olarak denetime tabi tutulan sürdürülebilirlik raporunda yer alan açıklamalarla ilgili konularda yapılır. (Madde 6)
- Denetimin taraflarını; denetlenen işletme, denetim kuruluşu ve ilgili mevzuatında hedeflenen kullanıcılar oluşturmaktadır. (Madde 7)
- Yönetmelikte denetime “kıstas” getirilmiştir (Madde 8). Sürdürülebilirlik denetiminde, denetim konusunun uyumunun değerlendirildiği önceden belirlenmiş kıstaslar esas alınacaktır. Sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlara ilişkin bilgiler açısından TSRS; diğer mevzuattan kaynaklanan denetim konuları açısından ise denetim kıstasıyla ilgili düzenlemeler veya bunların atıf yaptığı kurallar denetim kıstasını oluşturacaktır.
- Denetime nelerin kanıt oluşturacağı belirlenmiştir (Madde 9). Denetim konusunda denetim kıstası çerçevesinde önemli uyumsuzluklar bulunup bulunmadığı hususunda güvence verilmesini teminen görüş bildirmeye yönelik olarak denetçi tarafından elde edilen ve belirlenen güvence seviyesi için yeterli ve uygun bilgi, belge ve beyanlardır. Bu kanıtlar, denetimin Teknik Bilgi Formu (TDS) çerçevesinde ve mesleki şüphecilik içinde planlanması ve gerçekleştirilmesi suretiyle elde edilir ve tevsik edilir.
- “Sürdürülebilirlik Denetim Raporu”nun ne olduğu bu yönetmelikte gösterilmiştir (Madde 10). Denetim kanıtlarının TDS çerçevesinde değerlendirilmesi sonucunda, belirlenen güvence seviyesine uygun şekilde oluşturulan denetçi görüşünün ve varsa dikkat çekilmek istenen diğer hususların kullanıcıların istifadesine sunulması amacıyla Kurum düzenlemelerine uygun olarak hazırlanan ve imzalayan denetim kuruluşu tarafından sorumluluğu üstlenilen belgedir.
- Yönetmelikte sürdürülebilirlik denetimini yapmaya kimlerin yetkili olduğu belirtilmiştir (Madde 11). Denetim, “Denetim Kuruluşları” tarafından yapılır ve yetkileri çerçevesinde denetimi gerçekleştirirler. Denetim yetkisinin kullanımı, “Kurum İlanı” ile başlar. Kurumca belirlenen işletmelerin denetimlerinde, yetki alanı, denetim kadrosu ve denetim ekibinde görev alacak denetçi sayısı ise, “Faaliyet alanları, işletme büyüklükleri, çalışan sayısı ve benzeri” ölçütlere göre Kurum tarafından belirlenir.
- Bağımsız Denetim Kuruluşlarının sürdürülebilirlik alanında yetkilendirme alabilmesi için bu Yönetmelikle birlikte bazı şartlar getirilmiştir (Madde 12). Bu şartlar şöyledir:
* Bağımsız Denetim Resmi Siciline kayıtlı ve faal bağımsız denetim kuruluşu olması,
* 19. maddedeki şartları sağlayan en az iki sorumlu denetçisinin bulunması,
* Denetim kadrosunun asgari olarak, 18. maddede belirtilen denetim ekiplerini oluşturabilecek nitelik ve genişlikte olması,
* Sürdürülebilirlik denetim rehberlerini oluşturmuş olması.
Bağımsız Denetim Kuruluşları yukarıda sayılan 4 şartı sağladıklarına dair bilgi ve belgelerle Kuruma başvuruda bulunurlar. Gerekli şartları sağladıklarına dair karar “Kurul” tarafından verilir. Gerekli şartları sağladıklarına karar verilenler, en geç 30 gün içinde, gerekli ücretleri ödemeleri ve Kuruma tescil talebinde bulunmaları halinde sicile kayıt ve ilan edilir. Tescilden sonra denetim kuruluşuna “Sürdürülebilirlik Alanında Yetkili Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi” verilir.
- Yönetmelik; Sürdürülebilirlik denetçisi olarak yetkilendirilmek isteyenlere bazı şartlar getirmiştir (Madde 13). Bunlar;
* Bağımsız Denetçi Resmi Siciline kayıtlı ve faal bağımsız denetçi olması,
* Sürdürülebilirlik alanına ilişkin sınav konularından başarılı olması,
* Yönetmeliğin 15. maddesinde belirtilen uygulamalı mesleki eğitimi tamamlamış olması.
Bu şartları sağlayıp Kuruma başvuranlar en geç 30 gün içinde ücretlerini yatırdıktan sonra Kurum tarafından “Sürdürülebilirlik Denetçisi Belgesi” verilir.
- Sürdürülebilirlik alanında yetkilendirilmek isteyen bağımsız denetçilerin, sürdürülebilirlik denetimi alanında en az 8 ay süreyle uygulamalı mesleki eğitimi tamamlamış olmaları şarttır.
- Yönetmeliğe göre sürdürülebilirlik denetimi, işin gerektirdiği sayı ve nitelikte denetçiden oluşan denetim ekipleri tarafından gerçekleştirilir. Yönetmelikte Denetim Ekiplerinin nasıl olması gerektiği de belirtilmiştir. (Madde 18)
* Denetim ekipleri, denetlenen işletmenin büyüklüğü, faaliyetleri ile tabi olduğu düzenlemelerin özelliği ve benzeri hususlar dikkate alınarak, denetimi Kurum düzenlemelerine uygun bir şekilde gerçekleştirebilecek yetki, bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olan yeterli sayıda denetçiden oluşturulur.
* Denetim ekipleri biri sorumlu denetçi olmak üzere üç denetçiden az olamaz.
* Denetim ekiplerindeki sorumlu denetçi ve belirlenen diğer kademeler için en az birer yedek denetçi belirlenir. Yedek denetçiler yerini aldıklarının sorumluluklarını üstlenebilecek nitelikte olmalıdır.
* Ayrıca, denetime tabi işletmelerin özellikleri itibarıyla, Kurum tarafından farklı asgari denetçi ve yedek denetçi sayıları belirlenebilir. Dahası, belirli alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda faaliyet gösteren şirketlerin denetim faaliyetinde bulunacaklar için Kurum ilave şartlar belirleyebilir. Denetim ekibindeki tüm denetçiler denetlenen işletmenin özelliğine uygun olarak Kurum tarafından öngörülen ilave şartları taşır.
* Denetim ekipleri, denetimlerini sorumlu denetçinin gözetim ve idaresi altında gerçekleştirir.
- Yönetmelik, sorumlu denetçi olabilmek için belirli şartlar getirmektedir (Madde 19). Bunlar;
* Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin 28. maddesi çerçevesinde Kurumca onaylanmış sorumlu denetçi olması,
* Denetim kuruluşlarının yönetim organı tarafından, denetim kuruluşu adına sürdürülebilirlik denetim raporunu imzalama hususunda yetkilendirilmiş olması,
* En az 3 yıl süreyle, sürdürülebilirlik alanında fiilen denetimlerde bulunmuş olması.
- Yönetmeliğin 21. maddesinde Kurumun yapacağı inceleme ve denetim ele alınmıştır. Kurum, denetim kuruluşlarının sürdürülebilirlik denetim faaliyetlerini, seçilmiş denetim dosyaları, diğer bilgi, bildirim ve belgeler çerçevesinde inceler ve denetler. İnceleme sonuçları, her yıl bir raporla kamuoyuna açıklanır. Ayrıca, inceleme ve denetimler; denetim kuruluşlarınca gerçekleştirilmiş denetim çalışmalarının mevzuat çerçevesinde gözden geçirilmesi ve bu kuruluşların faaliyetlerinin mevzuata uygunluğunun denetimi ile harcanan kaynakların nitelik ve niceliğiyle ilgili değerlendirmeleri
- İnceleme ve denetimler, ihbar ve şikâyetler ya da diğer kurum ve kuruluşların bildirimleri sonucunda, yaptıkları denetim çalışmaları ve faaliyetleriyle, 660 sayılı KHK’ya, TTK’da yer alan denetime ilişkin hükümlere ve Kurum düzenlemelerine aykırı hareket ettikleri tespit edilenlere, aykırılıkların mahiyetine bağlı olarak Kurul kararıyla “ikaz, uyarı, faaliyetin kısıtlanması, faaliyet izninin askıya alınması ve faaliyet izninin iptali” yaptırımları uygulanır. (22. Madde)
- İkaz (23. madde), uyarı (24. madde), faaliyetin kısıtlanması (25. madde), faaliyet izninin askıya alınması (26. madde) ve faaliyet izninin iptali (27. madde) yaptırımlarının hangi hallerde uygulanacağı düzenlenmiştir.
- Bu Yönetmelikte düzenlenme bulunmayan hususlarda, Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uygulanır. Bu Yönetmelik ve Bağımsız Denetim Yönetmeliğinde düzenleme bulunmayan konularda, Kurul belirleme yapmaya yetkilidir. (29. madde)
- Sürdürülebilirlik denetim raporlarının TDS’ye aykırı olması ile bu raporlardaki bilgi ve kanaatlerin yanlış, eksik ve yanıltıcı olması nedeniyle doğabilecek zararlardan, denetim kuruluşları ve denetçiler ayrı ayrı sorumludur. (Madde 30/1)
- Kurum tarafından yapılacak Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Uzmanlığı sınavında başarılı olanlara “Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Uzmanı Lisansı” (Madde 31/2)
- Bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin hususları düzenlemeye “Kurum” (33. madde)
Yönetmeliğin tamamına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/01/20250117-19.htm
Hazırlayan
Av. Ahmet Tayyip AKGÜN