Bilindiği üzere geçtiğimiz yılın Kasım ayında, 24.11.2021 tarihli ve 7343 sayılı Kanun ile 2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nda (“İİK”) kapsamlı ve köklü değişikliklere imza atılmıştı. 7343 sayılı Kanun ile, İİK kapsamında tamamen yeni bir kurum olan “İcra Daireleri Başkanlığının” kurulması öngörülmüştü.
Kanun hükmünde belirtilen İcra daireleri başkanlıklarına ilişkin maddenin uygulanmasındaki usul ve esaslara dair yönetmelik 08.11.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. (08.11.2022 tarihli ve 32007 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan İcra Daireleri Başkanlıklarının Kuruluş Ve Görevleri İle Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik)
İş yoğunluğunun veya icra dairesi sayısının fazla olduğu illerde Adalet Bakanlığı tarafından, yetki çevresi de belirlenmek suretiyle bir veya birden fazla kurulacak olan İcra Daireleri Başkanlığının temel görevi, icra dairelerinin gözetim ve denetimlerini yapmak, idari işlerine bakmak ve mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek olarak belirlendi.
İlgili yönetmelik kapsamında İcra Daireleri Başkanlıkları uygulamasında dikkat çeken noktalar şu şekildedir:
- İcra Daireleri Başkanlıklarının Kuruluşu ve Yetki Çevresi
- İcra daireleri başkanlıkları yıllık gelen dosya sayısı yüz bin ve üzeri olan illerde Başkanlığın teklifi ve Bakanın onayıyla yetki çevresi de belirlenmek suretiyle Başkanlığa bağlı olarak bir veya birden fazla icra daireleri başkanlığı kurulabilir. (Yönetmelik m. 4)
- İcra Daireleri Başkanlığı başkan ve başkan yardımcısının Nitelikleri
- İcra daireleri başkanlığına birinci sınıf olmuş, icra daireleri başkan yardımcılığına ise birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları arasından seçilir. (Yönetmelik m. 5)
- İcra Daireleri Başkanlıklarının görevleri en temelde şu şekildedir:
- İcra ve iflâs dairelerini daimî gözetim ve denetim altında tutmak.
- İcra ve iflâs dairelerinin idari işlerine bakmak.
- İcra ve iflâs dairelerinin verimli, uyumlu ve düzenli bir şekilde çalışmasını sağlamak.
- Adalet müfettişlerince ve Cumhuriyet savcılarınca icra ve iflâs dairelerinde yapılan denetimler sonucunda düzenlenen denetim raporlarında belirtilen eksik, hatalı ve yanlış uygulamaların giderilmesi ve tekrar etmemesi için gerekli tedbirleri almak.
- İcra ve iflâs dairelerinin iş bölümünü onaylamak.
- İcra ve iflâs dairesi açılmasını, kapatılmasını veya icra ve iflâs işlerinin bir dairede birleştirilmesini Başkanlığa teklif etmek.
- İflâs dairesi bulunmayan mahallerde ihtiyaç hâlinde iflâs işlerine bakacak icra dairesini belirleyerek Başkanlığın onayına sunmak.
- İcra ve iflâs dairelerine gelen takip ve diğer işlerin; daireler arasında eşit ve adil dağıtılması, kalitenin artırılması, etkin, hızlı ve verimli bir iş ortamının sağlanması amacıyla Bakanlıkça belirlenen tevzi kriterlerini uygulamak ve bu kriterlere ilişkin önerilerini Başkanlığa bildirmek.
- Aynı mahalde birden fazla icra ve iflâs dairesi bulunan yerlerde icra personeli ile diğer personelin hangi dairede görev yapacağına karar vermek, bir ayı geçen daireler arası görevlendirmeleri karar tarihinden itibaren yedi gün içinde Başkanlığa bildirmek.
- İcra ve iflâs dairelerinde çalışmak üzere görevlendirilen diğer personelin hangi dairede görev yapacağını belirlemek.
- Başkanlığın teklifi üzerine Bakanlıkça ataması yapılan aday memurların adaylık eğitimlerine ve asli memurluğa atanmalarına ilişkin gerekli iş ve işlemleri yapmak.
- İcra ve iflâs dairelerinin etkinliğinin ve verimliliğinin artırılmasına yönelik olarak her yılın Ocak ve Temmuz aylarında faaliyet raporu düzenleyerek Başkanlığa sunmak. (Yönetmelik m. 7)
Yukarıda yer verilen Yönetmelik hükümleri ve 7343 sayılı Kanun ile Değişik İİK hükümleri bir arada değerlendirildiği takdirde karşımıza çıkan sonuçlar şunlardır:
- Görüldüğü üzere İcra Daireleri Başkanlıkları, fazlasıyla geniş yetki ile donatılmış olup icra dairelerinin düzeni ve uyum içinde çalışmasından, aday personellerin eğitimlerine kadar her konuda etkin rol oynayacaktır.
- Bilindiği üzere İİK kapsamında icra ve iflas dairelerinin gözetim ve denetimi İcra Mahkemelerinin görev alanına girmektedir. Bu noktada 7343 sayılı Kanun ile İİK’nın 4. maddesinde yapılan değişikliğe de değinmek gerekmektedir. 7343 sayılı Kanun ile İİK’nın İcra Mahkemelerinin görev alanını düzenleyen 4. maddeye “icra daireleri başkanlığı kurulmayan yerlerde bu dairelerin gözetim ve denetimlerini yapar…” ifadesi eklenmiştir. Dolayısıyla hem kanun değişikliği hem de yukarıda verilen Yönetmelik hükümleri bir arada değerlendirildiğinde artık icra ve iflas dairelerinin denetiminin İcra Mahkemelerinin değil, İcra Daireleri Başkanlıkları’nın görev alanına girdiğini söylemek mümkündür.
- Buna ilaveten, Adalet Bakanlığı’nın 14.06.2022 tarihli ve 82084579-141 sayılı Olur’u ile iş yoğunluğunun veya icra dairesi sayısının fazla olduğu Adana, Ankara, Antalya, Bakırköy, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İstanbul Anadolu, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya ve Samsun mahallerinde İcra Daireleri Başkanlıkları kurulmuş ve başkanların ataması yapılmıştır.
- Sonuç olarak uygulamanın ne derecede verimli olacağı konusunda, Yönetmelik hükmüne uygun olarak on dört farklı ilde kurulan İcra Daireleri Başkanlıkları’nın faaliyetleri yol gösterici olacaktır. Genel olarak iş yükü fazlasıyla yoğun olan icra ve iflas dairelerinin İcra Mahkemeleri’nden bağımsız bir denetim ve organizasyon şemasına kavuşması umut verici olsa da İcra Daireleri Başkanlıkları’nın uygulamadaki muhtemel sorunlara çözüm bulma konusunda ne derecede verimli olabileceğini zaman gösterecektir.
Yazar: Av. Doğa Can Altınözlü