Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 28.05.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kanun yararına bozma kararında; henüz dilekçelerin sunulması aşaması tamamlanmadan ve ön inceleme duruşması yapılmadan tahkikat aşamasına geçilerek dosyanın bilirkişiye verilmesi ve sonrasında dosyada karar verilmesi, hukuki dinlenilme hakkı kapsamındaki savunma ve ispat hakkının ihlali olarak kabul edilmiştir. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 28.05.2024 tarihli ve 32559 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 15.04.2024 tarihli ve E. 2024/5139, K.2024/6725)
Kanun yararına temyiz başvurusuna konu ilk derece mahkemesi kararı şu şekildedir:
- Davacı vekili davacının, toplum yararına çalışma projesi kapsamına İş Göç İdaresi Müdürlüğü bünyesinde çalıştığını, iş sözleşmesinin program süresinin bitmesi gerekçesiyle sonlandırıldığını, davalı kurumda işçi olarak çalışan davacının ilave tediye almaya hak kazandığından bahisle ilave tediye alacağının davalıdan tahsili talebiyle Kırıkkale 1. İş Mahkemesinde dava açmıştır.
- Kırıkkale 1. İş Mahkemesi 23.01.2024 tarihli ve E.2023/489, K.2024/76 sayılı kararıyla davacının tediye alacağının kabulüne kesin olarak karar vermiştir.
- Adalet Bakanlığı tarafından ilk derece mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı kanun yararına temyizi talebiyle başvuruda bulunmuştur. Adalet Bakanlığı; ilk derece mahkemesince dilekçelerin karşılıklı verilmesi beklenmeden, usulüne uygun şekilde ön inceleme yapılmadan, deliller toplanmadan, hiçbir ivedilik ve zaruret olmadığı halde dosya üzerinden ara karar kurularak tensip tutanağı ile bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verildiğini belirtmiştir. Daha sonrasında ilk derece mahkemesi davalı yanın ispat ve savunma hakkı kısıtlamak suretiyle tensip zaptı sonrası açılan ilk duruşmada davayı sonuçlandırmıştır. Adalet Bakanlığı bu şekilde yapılan yargılamanın, adil yargılanma hakkını ihlal ettiğini ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (“HMK”) 27, 137, 138, 139, 140 ve 320. maddelerine aykırı olduğunu belirterek kanun yararına temyiz yoluna başvurmuştur.
Kanun yararına temyiz başvurusunu inceleyen Yargıtay, uyuşmazlığın hukuki dinlenilme hakkının kısıtlanıp kısıtlanmadığına ilişkin olduğunu tespit etmiştir. Daha sonrasında HMK’nın “Hukuki dinlenilme hakkı” kenar başlıklı 27. maddesine ve “Ön incelemenin kapsamı” kenar başlıklı 137. maddesine değinilmiştir.
Yargıtay, hukuki dinlenilme hakkının bilgilenme/bilgilendirme, açıklama yapma, yargı organlarınca dikkate alınma ve kararların gerekçeli olması hususlarını içerdiğini vurgulamıştır. Uyuşmazlığa konu davada ilk derece mahkemesince, 13.12.2023 tarihli ön incelemeye hazırlık tensip tutanağı ile davacının Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarının getirtilmesine, davalı Şirkete müzekkere yazılarak davacının şahsi sicil dosyasının, puantaj kayıtlarının, bordroların ve işe giriş çıkış kayıtlarının getirtilmesine ve sonrasında dosyanın doğrudan bilirkişiye gönderilmesine karar verilmiştir.
Tensip zaptı ile dava dilekçesi ve duruşma günü davalı vekiline tebliğ edilmiştir. Daha sonrasında ilk derece mahkemesince davalının cevap süresinin dolması beklenmeden dosya bilirkişiye verilmiş ve 20.12.2023 tarihli bilirkişi raporu ile dava konusu ilave tediye alacağının miktarı hesaplanmıştır. Bilirkişi raporu alındıktan sonra davalı vekilince, yasal süresinde davaya cevap dilekçesi sunulmuştur. Ayrıca bilirkişi raporu davalı vekiline tebliğ edilmiş ve davalı vekilince süresi içerisinde bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi sunulmuştur.
İlk Derece Mahkemesince 23.01.2024 tarihinde yapılan ilk duruşmada; dava ve cevap dilekçelerinin sunulduğu, bilirkişi raporunun aldırıldığı belirtilmiş, ardından ilk itirazların değerlendirildiği ve bu konuda verilecek bir kararın bulunmadığı belirlendikten sonra tarafların iddia ve savunmaları doğrultusunda uyuşmazlığın tespitine geçilmiştir. Uyuşmazlık belirlendikten sonra ön inceleme aşamasının sona erdiği belirtilerek duruşmada hazır bulunan davacı vekilinin imzası alınıp tahkikat aşamasına geçilmiştir. Tahkikat aşamasına geçildikten sonra da daha önce aldırılan bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Yargıtay nihai olarak davada, henüz dilekçelerin sunulması aşaması tamamlanmadan ve tahkikata esas ilk duruşma yapılmadan tahkikat aşamasına geçilerek dosyanın bilirkişiye verilmesini, Anayasa’nın 36. maddesinde yer alan adil yargılanma hakkı ile HMK m. 27’de yer alan hukuki dinlenilme hakkının ihlali saymıştır. Son olarak, davalı tarafça cevap dilekçesi sunulmasına rağmen ilk derece mahkemesi gerekçeli kararında davalının davaya cevap vermediğinin yazılmış olması gerekçeli karar hakkının ihlali sayılmıştır.
Açıklanan sebeplerle Yargıtay 9. Hukuk Dairesince, 23.01.2024 tarihli ilk derece mahkemesi kararının kanun yararına bozulmasına karar verilmiştir.
Hazırlayanlar:
Av. Doğa Can Altınözlü
Stj. Av. Eda Nur Yörük