Devlet Memurları Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 7537 Sayılı Kanun (“Kanun”), 27.12.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Kanun kapsamında özellikle vergi alanında önemli değişiklikler yapılmıştır. (27.12.2024 tarihli ve 32765 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 7537 sayılı Kanun)
Kanun ile yapılan değişikliklerin detayları ise şu şekildedir:
1- Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Mücbir Sebep İlan Etme Yetkisinde Değişikliğe Gidilmiştir
Kanun m. 8 ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (“VUK”) m. 15/3 hükmü aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“Hazine ve Maliye Bakanlığı, mücbir sebep sayılan haller nedeniyle; bölge, il, ilçe, mahal, organize sanayi bölgesi, teknoloji geliştirme bölgesi, endüstri bölgesi, serbest bölgeler gibi bölgeler veya afete maruz kalanlar itibarıyla; mükellefiyet ve vergi türü, vergilendirme ve defter tutma usulü, faaliyet konusu, iş yerleri, sektörler, aktif toplamı, öz sermaye toplamı, satış hasılatı, çalıştırılan hizmet erbabı sayısı birlikte veya ayrı ayrı dikkate alarak mücbir sebep hali ilan etmeye; bu sürede vergi ödevlerinden yerine getirilemeyecek olanları; vergi türü ve vergilendirme dönemi itibarıyla bu fıkra kapsamında belirlenen kriterler ile faaliyete devam edilip edilmediğini birlikte veya ayrı ayrı dikkate alarak belirlemeye yetkilidir. Mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde mücbir sebep, bu durumun vukua geldiği tarihin rastladığı ayı izleyen üçüncü ayın son günü itibarıyla bitmiş sayılır. Bakanlık; bu süreyi mücbir sebep halinin vukua geldiği tarihin rastladığı ayı izleyen on sekizinci ayın sonunu geçmemek kaydıyla uzatabilir, bu fıkra kapsamında yetkisini, vergi türleri ve iş yerleri itibarıyla; beyannamelerin toplulaştırılması, yeni beyanname verme süreleri belirlenmesi ve beyanname verme zorunluluğunun kaldırılması şeklinde de kullanabilir.”
Maddenin eski hali ise şu şekildedir:
“Maliye Bakanlığı, mücbir sebep sayılan haller nedeniyle; bölge, il, ilçe, mahal veya afete maruz kalanlar itibarıyla mücbir sebep hali ilan etmeye ve bu sürede vergi ödevlerinden yerine getirilemeyecek olanları tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki vergi türleri ve işyerleri itibarıyla; beyannamelerin toplulaştırılması, yeni beyanname verme süreleri belirlenmesi ve beyanname verme zorunluluğunun kaldırılması şeklinde de kullanılabilir.”
Görüleceği üzere Kanun ile VUK m. 15/3 hükmünde yapılan değişiklikle Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın (“Bakanlık”) mücbir sebep ilan etme yetkisinde değişikliğe gidilmiş ve mücbir sebep ilan edilebilmesi için birtakım şartlar getirilmiştir. Buna göre Bakanlık, mücbir sebep ilan ederken aşağıdaki ölçütlere göre göre karar almalıdır:
- Mükellefiyet ve vergi türü,
- Vergilendirme ve defter tutma usulü,
- Faaliyet konusu,
- İş yerleri, sektörler, aktif toplamı, öz sermaye toplamı, satış hasılatı, çalıştırılan hizmet erbabı sayısı birlikte veya ayrı ayrı mücbir sebep ilanında dikkate alınacaktır.
Ayrıca, mücbir sebep halinin uzatılması yetkisinde de sınırlamaya gidilmiştir. Buna göre mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde mücbir sebep, bu durumun vukua geldiği tarihin rastladığı ayı izleyen üçüncü ayın son günü itibarıyla bitmiş sayılır. Bakanlık; bu süreyi mücbir sebep halinin vukua geldiği tarihin rastladığı ayı izleyen on sekizinci ayın sonunu geçmemek kaydıyla uzatabilir.
2- Deprem Nedeniyle Mücbir Sebep Halini Uzatma Yetkisi Getirilmiştir
Kanun m. 9 ile VUK’a eklenen Geçici Madde 36 hükmü kapsamında Bakanlığa; 06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman, Hatay illeri ile Gaziantep ilinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde, deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan ve 30.11.2024 tarihi itibarıyla mücbir sebep hali sona eren mükelleflerin mücbir sebep halini, 01.12.2024 tarihinden itibaren her defasında altı ayı geçmeyen süreler halinde bir yıla kadar uzatma yetkisi verilmiştir.
3- Engelli Araçlarında ÖTV İstisnası Sadece Yerli Araçlara Uygulanacaktır
Bilindiği üzere 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu (“ÖTVK”) m. 7/2 hükmü uyarınca; engelli ve malul olan bireyler, engellilik ve maluliyet oranlarına göre motorlu araçları ÖTV’den muaf veya indirimli olarak alabilmektedirler.
Kanun m. 12 ile ÖTVK’ya, “yerli katkı oranı en az %20 olan” ibaresi eklenmiştir. Ayrıca ÖTVK’ya “Cumhurbaşkanı; birinci fıkrada belirlenen yerli katlcı oranını yarısına kadar indirmeye” ibaresi eklenmiştir.
Her iki hüküm de bir arada değerlendirildiğinde zaman varılacak sonuç şu şekilde olacaktır: Engelli ve malul kişilerin indirimli ÖTV ile araç alımlarında, alacakları araçların belli bir yerlilik oranına sahip olması şartı getirilmiştir. Söz konusu yerlilik oranının Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesi öngörülmüştür.
Ayrıca ÖTVK m. 7/2 hükmünün son fıkrasında, engelli ve malul bireylerin her 5 yılda bir defaya mahsus olmak üzere alacakları araçlarda ÖTV istisnasından faydalanabilecekleri düzenlenmektedir. Kanun m. 12 ile ÖTVK m. 7/2’nin son fıkrasında yer alan 5 yıllık süre de 10 yıl olarak değiştirilmiştir. Yani artık, engelli ve malul bireylerin her 10 yılda bir defaya mahsus olmak üzere alacakları araçlarda ÖTV istisnasından faydalanabilmeli mümkündür.
Son olarak; 27.12.2024 tarihli Resmi Gazete’de Cumhurbaşkanı tarafından yayınlanan 9321 sayılı Karar kapsamında; yerlilik oranı %40 olarak belirlenmiştir.
Hazırlayan:
Av. Doğa Can Altınözlü